Beyaz peynir yemediğimden olsa gerek, kahvaltı'dan törensel bir haz alamamışımdır. Her gün tekrarlanan eylemlerden olduğu için, ayrıca sıkıcı bulurum. Beni daha çok aç açına sigara içmemek ilgilendirir. Bundan hemen yediğine içtiğine dikkat etmeyen biri olduğum çıkarılmasın ama: ben yemek yemeyi de sevmem.
Evde ailece ettiğimiz kahvaltılar, bildik kahvaltılıklardan oluşurdu. Beyaz peynir, kaşar peyniri, zeytin, domates, salatalık, reçel, bal, yumurta, çay. Ağbimle bana illâ ki süt. Peynir yemiyorum ya, vücuduma girmeyen kalsiyumu sütten almam gerekiyor. Peynirin tadını en çok da kokusunu sevmiyorum; peynir tabağı sofrada önüme denk düşmüşse mızmızlanıyorum, kaldırılıyor, yerine reçel konuyor. Misafirliklerde ikram edilen peynirli börekleri çörekleri yemediğimde “A-aa? E canım peynir yenmez mi hiiç?!” ayıplamasına mâruz kalıyorum. Sıkılıyorum. Bu teyzelerden bazıları işi abartıp bana gizlice peynir yedirmeye kalkışırdı bir de. “Yoğurt o tatlım yoğurt..” ya da “Seninkiler peynirsiz güzelim..” gibi çalışılmamış, pestenkerani numaralarla... Çok sinirlenirdim. Ama büyüklerin bir anda gündemini değiştirmek de hoşuma giderdi hani. Söylemesem olmaz, hepsi öyle değildi: Rana ile Hülya teyzelerimi çok severdim. “Ben kıymalı yaptım bi’ taneme, özel.”
Pazar kahvaltıları evet daha coşkulu olurdu ama bundan açacak değilim. Dedim ya sevmem ben kahvaltı etmeyi. Midemin kimseye sorup etmeden kararlar almış olması canımı sıkar sabah sabah. Bu yüzden hem sağlıklı, hem pratik kimi formüller geliştirmişimdir kendimce. Mesela Ankara’da yaşadığım yıllar muz-yoğurt-ceviz üçlüsü epey işimi gördü. Artık yanında süt yok, çay. Bazen cevizin yerini badem aldı, bazen kayısı çekirdeği... Tabiî formülün sakıncalı yanları da yok değil: bu üçlü zeytin gibi, reçel gibi aylarca buzdolabına kamp kurmaz. 2-3 günde bir yeni muzlar alınacak, haftada bir yoğurtlar tazelenecek, ceviz-badem-fındık kuruyemişçiden ‘çiğ’ temin edilecek. Yoksa birinci haftanın sonunda 1 ceviz, 3 bademle kahvaltı etmek kaçınılmaz olacaktır.
Yediğim muzun etiketini sağa sola yapıştırmak, sanırım bu sabah kahvaltılarından kalma kötü bir alışkanlık. Masama bakıyorum: şu sıralar Bonanza! diye telaşlı bir marka öne çıkıyor. Ardından bir klasik: Chiquita... Özal’lı ‘Gelişen Türkiye’ resminin tıpkı Nescafé gibi, Marlboro gibi renkli figürlerinden bir tanesi. Seksenler andacı. Seks parantezi. Cinsel motifleri üzerine sıkı sıkıya kuşanmış nadir şey’lerden. Sarışın başlayan büyüsü, alaycı bir kavisle gülümseyen sureti, avuca oturan kunt cüssesi, elbisenin askıları gibi zarifçe sıyrılan kabukları ve hayli hassas bir dengeye ayarlı sertlik-sululuk oranı ile eroti.. Şöyle mi demeli: Bir meyve; David Bowie.
Bütün bunlar muzu diğer meyvelerden ayırmaya fazlasıyla yetiyorken, apaçık “çük” sesli, zenci malı ve daha iri olanlarını ithal etmenin altında uzun yıllar gizli bir mesaj aradım durdum ben. Aklım biraz erer olduğunda 'Muz Cumhuriyeti' kavramı kafamdaki sorulara bir parça yanıt olduysa da, eklemeliyim: Porno filmleri “miki” parolasıyla çağırmamız da yine rahmetli cumhurbaşkanımız Turgut Özal dönemindedir.
Nedir, lezzetlidir. Muzlu sütten muzlu pastaya, gastronomide kendine geniş bir alan açmakla yetinmez, kızartmaya gelişi ya da dondurmadan âni çıkışıyla sürpriz yapmasını da bilir. Hele akşamları yenen meyvelerin arasında büsbütün şahlanır. Kuşku yok ki, bunlar da çikita muzun yüksek fiyattan pazara girişiyle kazandığı marka değerine bağlanabilir kimilerince. Oysa muz, öteden beri elimizden düşmemiştir: Maymunlar arası ilişkilerde yeri gelince dişiye kur yapma vazifesi gördüğü hesaba katılacak olursa, bugün mutfak tezgahlarındaki yeri ve önemi bal gibi anlaşılır.
Sahiden, muz kabuğuna basıp da düşen olmuş mudur bilmem. Ama ilk kez, Charles Chaplin'in By the Sea (1915) adlı kısacık bir filminde rastlanmıştır buna. Bu filmde Chaplin, görülmeye değer bir ustalıkla, kendi yediği muzun kabuğuyla yeri boylar. Çok geçmeden, Scorsese'nin Hugo filminde andığı komedyen Harold Lloyd da kervana katılır, öyle kereste müdürü gibi taklit etmez elbet, bu kez onun attığı muz kabuğuyla garsoncağız yere çakılır. Chaplin'in muzla ilişkisi bu kadarla kalsa iyi: Büyük Diktatör öfkeden deliye döndüğünde hırsını meyve kâsesindeki bir muzdan çıkarır, ya da ötekinde, Şarlo, zengin evden kovulurken muzun tekini aşırıverir gizlice...
Sirk deseniz, orda iki yerde birden kullanır muzu Chaplin: Palyaço seçmelerindeki Giyom Tell parodisini elma yerine cebinden çıkardığı muzla kotarmaya kalkar; daha absürdü, tel cambazlığına soyunduğu sıra tepesine tüneyen maymunlardan biri yediği muzun kabuğunu telin tam üzerine şandeller, Şarlo, ölümden döner.
Chaplin'in Yumurcak filminde ise muz falan yoktur. Ama olur a kendimizi tutamaz 'Türk Sinemasında Muz' gibi aynalı bir başlık açarsak eğer, işte o zaman baştan uca Yumurcak'a öykünen, (son'unda babamın sessiz ağlayışını unutamam) Kemal Sunal’ın Garip filmindeki şu sahne oraya uçarak konacaktır: Garip Kemal hastalanan kızına cebindeki son parasıyla eczaneden ilaçlar alır, iyi beslenmesi için kasaptan bir kilo pirzola, manavdan da bir kilo muz. Doğrusu, iyi de eder, zîra Attilâ İlhan'ın 'Eyi Muz Eyi' şiirinde, tezgâhını sokak sokak gezdiren muz satıcısı da hastalara şifa diye övmektedir muzu. Manav, yerli muzlardan tartmaya el atmıştır ki, Kemal yoksulluğa aldırış etmez, fırçasını çeker: “Yoo, ondan değil! İthalinden, çikita!”
Bir gün Edi evde kulağına muz dayamıştır, Büdü meraklanır:
- Edi? O muzu neden kulağına tutuyorsun?
- Timsahları kaçırtmak için Büdü...
- İyi ama, burda timsah falan yok ki Edi?!
- Haklısın Büdü. Muz işe yarıyor desene!
